Otwarcie wystawy rysunków: Aleksandra Czuja "Le Temps"

ALEKSANDRA CZUJA

Le Temps

Moje rysunki pozostają bez odpowiedzi. Dotykają intymności, ciszy chwili, jej kruchości. Komponuję je z obrazów przedstawiających różne momenty mojego życia. Każdy z nich pojawia się jako jego fragment, skrawek, próbka. Próbuję dotknąć wrażliwości chwili w czasie.

Uchwycić ją, przedłużyć, nie zapomnieć i pozwolić jej żyć poza przestrzenią czasu rysunku. Rysowanie jest dla mnie delikatną ekspresją, a jednocześnie tak bardzo intensywną, pełną samotności.

Rysunek jest też czymś więcej niż tylko odbiciem tego co widzimy. Akt rysowania jest dla mnie nagłą potrzebą, która pozwala mi zapomnieć o mijającym czasie. Czas zatrzymuje się. Instrument jest prosty - cienkopis, a na jego sposób użycia miała wpływ technika malowania fresków, którą praktykowałam. Od kiedy rysuję, moim pragnieniem i celem jest opowiadanie o moim życiu bez kompleksów poprzez materię rysunku. Niewiele osób wie, że jestem artystą malarzem, i że praktykowałam technikę fresku. Ale w moim odczuciu zachowałam spojrzenie malarza, który rysuje. Jest to ogromna różnica. Albo przeciwnie, nie ma dla mnie różnicy między malarstwem i rysunkiem w mojej twórczości. Jest miejsce na refleksję, czas i światło.

Philip Roth powiedział, że tematy do jego książek czerpie ze swego życia (jego doświadczeń). Miejsca, w którym dorastał. Z pewnością tematy moich rysunków również odwołują się do miejsc i chwil, których doświadczam i przeżywam. O nich opowiadam w moich pracach. Niezależnie od tego czy tworzę serie, poliptyki czy pojedyncze prace – zawsze przedstawiają to samo życie, tą samą historię, Moją.” Aleksandra Czuja

Galeria APS przy ul. Szczęśliwickiej 40 w Warszawie
(wystawa czynna od 5.06 - 24.06.2025, codziennie w godz. 9.00-17.00)

Aleksandra Czuja, urodzona w Lublinie. W 2002 roku ukończyła Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie (Wydział Malarstwa, aneks w Pracowni Technologicznej i Technik Malarstwa Ściennego). Po studiach otrzymała stypendium Rządu Francuskiego dla młodych talentów i w latach 2002-2003 przebywała we Francji. W 2005 roku ukończyła studia w École supérieure d'art d’Aix-en-Provence Félix Ciccolini w Aix-en-Provence. Kształciła się w zakresie malarstwa i malarstwa ściennego, stopniowo przechodząc w czysty rysunek, który stał się jej językiem. Artystka eksploruje tematy, które są jej bliskie: przemijanie czasu, życie-śmierć, samotność. Mieszka i pracuje w Aix-en-Provence we Francji.

Członkini Maison des Artistes.

Osiągnięcia twórcze z ostatnich lat (wybór):

• 2025 – laureatka międzynarodowej nagrody w 7. edycji multidyscyplinarnego konkursu TheJohn Ruskin Prize, Londyn (Wielka Brytania)
• 2024 – udział w Trinity Buoy Wharf Drawing Prize 2024, Londyn (Wielka Brytania)
• 2023 – udział w Triennale Polskiego Rysunku Współczesnego w Lubaczowie (Polska)
• 2023 – udział w targach sztuki współczesnych artystek, London Women in Art Fair (Wielka Brytania)
• 2022 – II miejsce w prestiżowym międzynarodowym konkursie rysunku współczesnego w Anglii, Trinity Buoy Wharf Drawing Prize 2022, Londyn (Wielka Brytania)
• 2021 – 3-miesięczna rezydencja artystyczna, Abbaye de La Prée, Ségry (Francja)
• 2021-2022 – 9-miesieczna rezydencja artystyczna, Abbaye de La Prée, Ségry (Francja) 2021–stypendium TRAVERSÉES, dla artystów sztuk wizualnych, CIPAC, FRAAP

Wystawy (wybór): 2025 – 7. The John Ruskin Prize, From the Eye to the Hand, Londyn (nagroda międyznarodowa); 2024 – Trinity Buoy Wharf Drawing Prize 2023, Londyn & UK tour; 2023 – Women in Art Fair, Mall Gallery, Londyn, Anglia; 2023 – Triennale Polskiego Rysunku Współczesnego, Muzeum Lubaczów & Poland tour; 2023 – Demain, dès l’aube, Salon de la Mort, Galerie 24B, Paryż, Francja; 2022 – Trinity Buoy Wharf Drawing Prize 2022, Londyn, Anglia (II miejsce); 2022 – Osten Biennale of Drawing Skopje, Macedonia; 2021 – SALO IX, Salon du dessin érotique, Paryż, Francja; 2019 – 13ème Biennale d’Issy, Francja; 2018 – LyonArtPaper, Lyon, Francja; 2018 – Une Seconde d'Éterenité, Aix-en-Provence (la saison du dessin Paréidolie), Francja; 2018 – Instantané Centre de création artistique Artopie Meisenthal, Francja; 2017 – Traits symboliques, Galerie Jean Louis Ramand, Aix-en-Provence, Francja; 2014 – Intimement pluriel dessin, Galerie Susini Aix-en-Provence, Francja; 2013 – l'Eclat 20 ans Galerie Susini Aix-en-Provence, Francja ; 2010 – Dessine moi..., Saffir galerie nomade Marseille, Francja; 2009 – Musée Estrine Vingt ans...c’est une fete!, Saint-Rémy-de-Provence, Francja; 2008 – 6. Biennale Européenne d’Art Contemporain Lemanif, Nimes, Francja; ARL 2008 – Marseille, Francja; 2007 – Młodzi artyści – Młoda sztuka, Galeria Grodzka BWA, Lublin, POlska; 2006 – The 12th International Biennal Print and Drawing Exhibition, R.O.C National Museum of Fine Arts, Taichung, Tajwan; 2006 – Mulhouse 006 la création contemporaine, Mulhouse, Francja.

Le Temps

Bo czymże tak naprawdę jesteśmy, jeśli nie sumą tego, co się nam przydarzyło?
— James Patterson

Czas nieustająco pozostaje fascynującym tematem sztuki współczesnej. Traktowany wieloaspektowo, funkcjonuje zarówno jako linearna sekwencja zdarzeń, jak i nielinearna przestrzeń pamięci, przemijania, refleksji nad egzystencją. Czas to nie tylko miara trwania, ale również element konstytuujący tożsamość i narrację jednostkową. Jego obecność w sztuce staje się formą kontemplacji – zarówno osobistej, jak i uniwersalnej.

Czas (fr. le temps) to także tytuł wystawy oraz serii rysunków Aleksandry Czuja, artystki związanej z południem Francji, gdzie od ponad dwóch dekad mieszka i tworzy.
W Galerii APS prezentujemy czternaście zestawów prac autorki z ostatnich lat 2018-2025. To rysunki zamknięte w formacie prostokąta 18×24 cm, eksponowane jako pojedyncze, bądź łączone w poliptyki. Stanowią zapis refleksji nad codziennością, własnym życiem, ale też rudymentarnymi aspektami ludzkiej egzystencji rozpiętymi między Erosem a Thanatosem.

W ostatnich latach, Czuja była niejednokrotnie doceniana i nagradzana w międzynarodowych konkursach i na prestiżowych wystawach za oryginalność swoich rysunkowych realizacji. Choć nie od początku rysunek był jej wiodącym medium.
Po ukończeniu Wydziału Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz studiów w École supérieure d'art d’Aix-en-Provence Félix Ciccolini, praktykowała prace na dużych formatach na papierze i malarstwo ścienne. Obecnie rysunek jest jej wyłącznym środkiem wypowiedzi.
Posługuje się cienkopisem, którym wykonuje rysunki według precyzyjnie zakomponowanego projektu z wykorzystaniem zdjęć z własnego archiwum, bądź innych obszarów wizualnej rzeczywistości (filmów, fotografii). Powstają w mozolnym procesie. Kreślone kreska po kresce, w nieomal eremickich warunkach – w pełnym skupieniu i odosobnieniu.
Autorka nie tworzy dosłownych zapisów, nie rekonstruuje wspomnień – raczej wydobywa z nich znaczenia, łączy różne porządki czasowe i symboliczne, próbując uchwycić to, co ulotne, nieoczywiste, a zarazem istotne dla snutych przez nią opowieści. Jednym razem dotyka tematów osobistych, rozlicza się z przeszłością, domyka relacje z bliskimi, kiedy indziej podejmuje kwestie współczesne (np. konflikty, wojny), to, co ją porusza, frapuje i niepokoi, zawsze jednak jest to ogląd przez subiektywne filtry.

W rysunkach splatają się obrazy z dzieciństwa, codzienności, sceny z filmów i fotografii, a także odwołania do dzieł twórców szczególnie jej bliskich. Zniekształcone kadry z przeszłości – trzepak, plac zabaw, wakacje nad jeziorem – kontrastują z motywami o silnym ładunku symbolicznym: św. Sebastian i Martwy Chrystus Mantegni, Głowa Meduzy Caravaggia czy przetworzenia wizualne inspirowane twórczością Francisa Bacona i Philipa Gustona. Czuja nie odtwarza tych wątków literalnie – wpisuje je w subiektywny rezerwuar obrazów, tworząc swoistą archeologię pamięci, w której sacrum i profanum współistnieją na równych prawach.

W prezentowanych kompozycjach pobrzmiewa refleksja nad kruchością ludzkiej egzystencji i jej nieuchronnym przemijaniem. W dziełach zacierają się granice pomiędzy czasowością a pamięcią, między rzeczywistością a snem, między dokumentacją a metaforą. Motyw czasu przenika nie tylko tematykę prac, ale również ich warsztatowy i procesualny charakter.

Ascetyczna, czarno-biała kolorystyka potęguje medytacyjny wydźwięk cykli. Mimo, że Czuja porzuciła malarstwo, zachowała jego sposób obrazowania – jej kompozycje wymagają zarówno bliskiego, jak i dalekiego oglądu. Rysunek staje się dla niej nie tylko medium, ale też przestrzenią kontemplacji – miejscem, gdzie czas zostaje „zamrożony”, a światło odgrywa rolę emocjonalną, niemal duchową.

Pojawiające się deformacje (np. w jej zmultiplikowanych autoportretach) – rozciągnięcia, rozbicia, kadrowe cięcia – można odczytać jako próbę uchwycenia procesu trwania lub dramatycznego rozpadu, zanikania. Fragmenty ciała, gesty, spojrzenia tworzą kalejdoskopową narrację, niepoddającą się jednoznacznemu odczytowi. Prace te są jednocześnie intymne i pełne niepokoju – niedopowiedziane, a jednak otwarte na rozmowę z odbiorcą.

Twórczość Aleksandry wyrasta z głębokiego zakorzenienia w tradycji artystycznej. Odwołania do dzieł Mantegni, Caravaggia, Goyi, Soutine’a, Bacona czy Rajmunda Ziemskiego nie są prostymi cytatami, lecz świadomą strategią dialogu z mistrzami. Dostrzegalna jest fascynacja światłem, deformacją i dramatem, które przekształca
w osobisty język plastyczny – pełen emocjonalnej intensywności.

Rysunki Aleksandry Czuja można odbierać jako intymny dziennik wizualny, w którym jednostkowe doświadczenie splata się z uniwersalnymi pytaniami o przemijanie, pamięć, tożsamość i relację z czasem. Ich siła tkwi w ascetyczności formy i głębi skondensowanego przekazu. Le Temps to nie tylko tytuł wystawy – to próba zatrzymania tego, co ulotne, zapisania tego, co nieuchwytne i ocalenia tego, co dla Autorki istotne.

Magdalena Durda