Wystawa Olgi Wolniak w Galerii APS

Oczy Wschodu to tytuł zarówno ostatniej pracy Olgi Wolniak, jak i wystawy, na której pokazywane są obrazy powstałe po 2000 roku. Autorka prezentuje cykl, w którym kontynuuje najbardziej rozpoznawalny dla jej twórczości motyw - odmalowywania na płótnie struktur, ornamentów, czy wzorów ze wschodnich dywanów, orientalnych kobierców, tkanin, a ostatnio też chust. Te z pozoru błahe inspiracje stają się doskonałym pretekstem do podejmowania czysto malarskich rozważań, a także powodem do zgłębienia ich zaskakująco bogatej warstwy semantycznej, odkrywania tajemniczej treści archetypicznych symboli i znaków.

Obrazy - przeważnie wielkoformatowe, bądź miniaturki składające się na większe kompozycje czy bordiurowe oprawy, wabią dekoracyjnością, pięknem i różnorodnością zestawień barwnych. Jedne utrzymane w tonacji intensywnej, inne bardziej stonowane, oddają zachwyt autorki nad wzorem, fakturą i przede wszystkim barwą, jako najważniejszym budulcem płócien oraz nośnikiem energii. W zależności od pory dnia i oświetlenia, mienią się różnymi kolorami przypominając op-art'owskie doświadczenia. Część płócien malowana jest bardzo precyzyjnie i wiernie w stosunku do pierwowzoru, w dużych formatach przeważa spontaniczny gest, szkicowość, niedopowiedzenia. Raz jest to syntetyczne ujęcia całej tkanin, kiedy indziej wykadrowany jej fragment. Intuicyjne wybory artystki nie są przypadkowe. W wabiących oko, pozornie niewiele mówiących wzorach odkrywa drugie dno - proste prawdy życiowe zamknięte w symbolicznym porządku. Uwagę przykuwają symbole solarne, drzewa życia, wątki erotyczne, bądź różne wariacje starego, perskiego wzoru bota (tzw. paisley pattern - stylizowane ziarno, drzewo życia).

Ostatnie, powstałe w 2014 roku prace inspirowane są głównie barwnymi szalami. W zależności od dominującego wzoru i koloru, nazywa je imionami bogiń ze wschodnich baśni i mitologii np. szal syryjskiej bogini Attargatis (różowy), Szehrezady, czy Semiramis, bądź łączy z krajem ich pochodzenia (np. Marokański Szal, 2013). Czasem powraca do wcześniejszych wątków. Szczególnie urzekający plastycznością w oddaniu struktury włókien oraz namacalności aksamitu jest czerwony perski dywan oraz, jakby "nadgryziony" zębem czasu - Haft koptyjski, którego przetarcia i niedostatki stały się powodem do stworzenia wysublimowanego, malarskiego zapisu w szarościach, błękitach i bielach. Przy oglądzie z bliska, uwidaczniają się w nim liczne zacieki, szkicowa forma, swoboda rejestru. Na tytułowe, skrzące się wieloma barwami Oczy Wschodu (2014/15) składają się zamknięte w romboidalnych kwaterach rozetowe, organiczne wzory. Układają się niczym obrazy wielokrotnych lustrzanych odbić różnobarwnych koralików i szkiełek w kalejdoskopie.

Pod atrakcyjną formą obrazów Olgi Wolniak kryje się cały wachlarz towarzyszących rękodzielniczej pracy (samej artystki, ale też anonimowych autorek jej inspiracji) nastrojów, uczuć i emocji. Płótna emanują kobiecą energią, czułością, subtelnością i ciepłem. Oddają nie tylko fascynację dekoracyjnymi wzorami, ale też tradycją związaną z rzemiosłem artystycznym. Stają się swoistym hołdem składanym bezimiennych tkaczkom, szwaczkom, czy hafciarkom za trud i kunszt ich pracy.

Obrazy są też śladem osobistego zapisu relacji międzyludzkich, często z bliskimi autorce osobami oraz odbiciem osobowości samej artystki ukształtowanej pod wpływem kultur Wschodu oraz Zachodu. Umiejętnie łączy w nich dekoracyjność Orientu (tam się urodziła) oraz wątki charakterystyczne dla polskiej tradycji, w której się wychowała (np. sztandarów, dywanów niegdyś zawieszanych na ścianach jako tło dla obrazów religijnych, trofeów, czy osobliwości).

Wątki kobiece w twórczości Olgi Wolniak obecne są w zasadzie od samego początku. W latach 80. XX w. polem eksperymentów twórczych i punktem odniesienia dla jej artystycznej tożsamości jest przestrzeń prywatna, dom, codzienne czynności. Na wielkoformatowych, fakturalnie malowanych płótnach tworzy w formie dziennika zapis własnych doświadczeń żony, czy matki. W subtelny sposób wpisuje się również w dyskurs sztuki feministycznej (m.in. instalacją "Od tego nie uciekniesz" zrealizowaną z Bogną Gniazdowską w galerii Dziekanka w 1992 r.). Od początku lat 90. XX w. wątek ten przywołany zostaje w kontekście nowych inspiracji - pozornie banalną twórczością rękodzielniczą kojarzoną przede wszystkim z tradycją kobiecych zajęć. Fascynują ją wzory kilimów, dywanów, wschodnich kobierców, czy szali, ale też polskich koronek, haftów, czy tkanin i draperii, które podobnie do innych współczesnych artystek, podnosi do rangi sztuki i ważnych tematów malarskich. Autorka wychodząc od sztuki dekoracyjnej mówi o zagadnieniach dotyczących kondycji i roli współczesnej kobiety. Nie ma jednak potrzeby manifestowania swoich poglądów w formie agresywnego przekazu. Pojawiają się one jako spójny zapis jej przemyśleń, refleksji, uczuć, odczuć, przeżywanych emocji.

Przy bliższym oglądzie te barwne, budowane w geometrycznym porządku, bliskie abstrakcji kompozycje służą nie tylko estetycznej delektacji ale stają się też refleksją nad prawdami uniwersalnymi. Odmalowane wątki i wzory są zmysłowe ale też emanują światłem i niezwykłą energią subtelnego, kobiecego dotyku. Stanowią rodzaj współczesnych ikon zachęcających do głębszego namysłu, kontemplacji i medytacji.

Magdalena Durda-Dmitruk

Olga Wolniak urodziła się w 1957 roku w Rangunie, w Birmie.

Studiowała na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1975-1980. Dyplom z malarstwa uzyskała w pracowni prof. Tadeusza Dominika oraz aneks (z malarstwa w architekturze) w pracowni prof. Jana Karczewskiego.

Jest aktywną twórczo artystką. Brała udział w wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju i za granicą. Uprawia malarstwo na płótnie i niekonwencjonalnych podłożach oraz kolaż. Ponadto tworzy malowidła ścienne oraz murale współpracując z pracowniami architektonicznymi Bogusławscy i Partnerzy, JEMS Architekci oraz dla architekta A. Wyszyńskiego. W latach 1995-2004 współtworzyła wydarzenia artystyczne na warszawskiej Pradze organizując m.in. "Otwarte Pracownie". W ostatnich latach działa na warszawskim Żoliborzu organizując plenerowe akcje malowania w ramach Święta Żoliborza i Żolifestu. W 2012 roku brała udział w Żoligarażu - malowaniu murali w przestrzeni publicznej dzielnicy.

Wystawyindywidualne (wybór): Galeria Dziekanka, Warszawa, 1985; "Twarze", Galeria Młodych, Warszawa, 1988; "Junge Maler aus Warschau", Galeria Weisser Elefant, Berlin, 1988; "Aby dostać dobrego męża", Galeria Test, Warszawa 1990; "Do Pary", Galeria Przyjaciół Akademii Ruchu, Warszawa, 1994; "Kharkanvand, Djemdjemli i Pardaghi", Galeria Zderzak, Kraków, 1997; "Kirik Ayna", Galeria Zachęta, Warszawa, 2000; "Kolor i wzór", Galeria Promocyjna, Warszawa, 2002; Filharmonia Narodowa, Warszawa, 2002; Galeria Milano, Warszawa, 2003; "Rodzaj żeński" Instytut Kultury Polskiej w Sofii, 2003; "Malarstwo", Galeria Grafiki i Plakatu, Warszawa, 2006; "Jesteś taka słodka", Galeria Klimy Bocheńskiej, Warszawa, 2007; "Draperie", Centrum Olimpijskie, Warszawa, 2007; "Wzory kolory", Redakcja Gazety Wyborczej, Warszawa, 2008; "Ich Portret", Pałac pod Blachą, Zamek Królewski, Warszawa, 2009; "XXX", Galeria Milano, Warszawa, 2010; "Obrazy o tkaninach", BWA Skierniewice, 2010; "Ikaty", Winny Przystanek, Warszawa 2013; "Malarstwo", Showroom Modernism Design, Warszawa, 2014.

Wybrane wystawy zbiorowe (wybór):Fringe Club, Międzynarodowy Festiwal Teatralny, Edynburg, 1985; "Inspiration", Messegelaende, Hannower, 1990; "Obraz i ruch", Muzeum Kinematografii, Łódź, 1991; "Workshop", Horn, 1991; "37 Raume", Staedtliche Kunsthalle, Berlin, 1992; "Rozpoznanie - Malarstwo lat 90-tych", Bunkier Sztuki, Kraków 1996; "Galeria Przyjaciół Akademii Ruchu", Muzeum X. Dunikowskiego w Królikarni, Warszawa, 1996; "Więzi i związki", B.W.A., Olsztyn, 1997; "Kolekcja 97, 98", Galeria Studio, Warszawa, 1998; "Kolekcja 3", Galeria Zachęta, Warszawa 1998; "A sign of Times", Instytut Włoski, Praga, 1999; "Otwarte pracownie", Warszawa, 1998, 1999, 2000; "Młodzi czterdziestoletni", Ratusz miejski, Praga, 2001; Biennale tkaniny, Galeria Patio, Łódź, 2004; Warszawski Festiwal Sztuki, DAP, Warszawa, 2005; Galeria Kronika, Bytom, 2006; "Punkty odniesienia", kolekcja Fundacji Zbiorów Sztuki Współczesnej Muzeum Narodowego, Muzeum Narodowe, Warszawa 2008; "Lata osiemdziesiąte - transformacje". Gaga Galeria, Warszawa 2010; "Splendor tkaniny", Galeria Zachęta, Warszawa, 2013.

Prace w zbiorach: Galeria Zachęta, Warszawa; Galeria Studio, Warszawa; Ilana Goor Museum, Jaffa; Kolekcja Marty Tarabuły, Kraków; Kolekcja Jacquesa Tourela, Warszawa; Fundacja Sztuki Polskiej ING, Warszawa; Klub Polskiej Rady Biznesu, Pałac Sobańskich, Warszawa; Muzeum Narodowe, Warszawa; Zamek Królewski w Warszawie.

Wystawie towarzyszy folder wydany przez Agencję KARO i APS