Zabytki z doliny Liwca na wystawie w warszawskim PMA

Archeolodzy z warszawskiego Muzeum Archeologicznego prowadzą szeroko zakrojone badania wykopaliskowe w dolinie Liwca - z przerwami - od lat 60. XX wieku. Skupiają się na rozpoznaniu stanowisk datowanych na póź­­ny okres starożytności (II wiek p.n.e. - początek V wieku n.e.).

Wtedy rejon ten sta­nowił oś jednego z ważniejszych skupisk osadniczych plemion germańskich zamiesz­ku­jących wów­czas znaczną część ziem dzisiejszej Polski. Obszar doliny Liwca był atrakcyjny dla zasiedlenia ze względu na spławną przez większą część roku rzekę, która była dogo­dnym szlakiem komu­ni­kacyjnym. Dodatkowo lekkie gleby i liczne małe strumienie tworzyły doskonałe warunki dla rozwoju gos­podarki opartej na rolnictwie. Osadnictwo pradziejowe skoncentrowane w tym rejonie stanowiło przedmiot zainteresowania badaczy amatorów już pod koniec XIX wieku. Zabytki pozyskane przez nich trafiały do prywatnych kolekcji, a później do działu archeologicznego Muzeum Przemysłu i Rolnictwa. Już wtedy dokonano spektakularnych odkryć, np. wielkiego skarbu rzymskich de­na­rów z I-II wieku n.e., przypadkowo znalezionego w 1873 roku pod Jarnicami. W początkach XX wieku działał tu Roman Jakimowicz (1889-1951), późniejszy organizator i pierwszy dyrektor Pań­stwowego Mu­zeum Archeolo­gicznego w Warszawie. Przed nim badania wykopaliskowe prowadził w Popielowie i Sta­wiskach Tymoteusz Łu­niew­ski (1847-1905), ziemianin i przedsiębiorca z Ko­ryt­nicy. Był on jednocześnie za­pa­lonym ar­che­ologiem i etnografem. Co ciekawe, wyniki swoich poszukiwań opublikował w IV tomie "Wiadomości Arche­o­­lo­gicznych" już w 1882 ro­ku. Od lat 60. XX wieku stale prowadzą tu badania archeolodzy z PMA.

Początkowo ich uwaga skupiła się na strefie środkowego biegu rzeki, gdzie Teresa Dąbrowska odsłoniła wówczas dużą nekropolę w Karczewcu. Kontynuowała również prace na cmentarzysku w Starej Wsi, odkrytym i częściowo rozkopanym w 1941 ro­ku. W latach 70. i 80. badania wy­ko­pa­lis­kowe skoncentrowały się w rejonie ujścia Liwca. Prace prowadzili Te­re­sa Dąbrowska, Jacek Andrze­jow­ski, Anna Poza­rzy­c­ka i Grażyna Orlińska. Skupiono się przede wszystkim na eksplorowaniu cmentarzysk pośród których był m.in. Kamieńczyk - jedno najważniejszych sta­no­wisk archeologicznych z przeło­mu er na ziemiach polskich. Interesujące z badawczego punktu widzenia było także miejsce do produkcji ceramiki w Kamieńczyku-Błoniu. Obecnie badacze z Działu Epoki Żelaza Muzeum Archeologicznego w Warszawie, pod kierunkiem Jacka Andrzejowskiego skupili się na badaniach w Jartyporach. To duża nekropola na której grzebano zmarłych aż do początków V wieku n.e., u schyłku germańskiego osadnictwa nad Liwcem i na całym ob­sza­rze ziem polskich.

"Rezultaty tych prac - oprócz spektakularnych znalezisk - pozwa­lają też na coraz pełniejsze wejrzenie w fascynujący świat kultury plemion zamiesz­ku­ją­cych tu przed niemal dwoma tysiącami lat, ale też, stawiając przed archeologami kolejne py­tania, są początkiem nowych badań dawnych dziejów ziem w dolinie Liwca" - uważa Andrzejowski. Autorami ekspozycji są: Jacek Andrzejowski, Tomasz Rakowski, Katarzyna Watemborska. Wystawę można obejrzeć do końca roku. PAP