Teatr NO

W Studio zobaczymy dwa utwory dramatyczne: „Szatę z Piór” oraz „Księgę Pięciu Pierścieni” z towarzyszeniem chóru i zespołu muzycznego grającego na oryginalnych instrumentach. Mistrz Shuho Kano wielokrotnie prezentował swoje spektakle w USA, Francji, Niemczech i Wietnamie. W uznaniu jego zasług w upowszechnianiu teatru NO w kraju i za granicą nadano mu więc w Japonii tytuł: „Ważnego Przedstawiciela Niematerialnego Dziedzictwa Kultury”. 

Tradycyjny teatr japoński bogactwem form i gatunków odnosi się do najstarszych dziejów Japonii – jest bardzo głęboko związany jest z obrzędowością i wierzeniami religijnymi tego kraju. Składa się on z trzech odmiennych rodzajów, z których wszystkie trwają do dziś. Najstarszym z nich jest teatr NO, który znajdował się pod mecenatem kasty samurajów, następne typy to KABUKI - uwielbiany przez mieszczaństwo oraz BUNRAKU - teatr lalek.

W odróżnieniu od komicznych spektakli Kyogen, sztuki teatru Nô wyrażane za pomocą tańca i muzyki są pełne powagi.

Twarzą aktora teatru NO stała się maska. Do dzisiaj przetrwały tyko nieliczne role grane z odkrytą twarzą. Wykonawcy masek no zwani są men – uchi, natomiast wykonawcy innych rodzajów masek nazywają się busshi. Obecnie istnieje ponad 200 typów masek no, z których faktycznie używa się połowę. Oryginały i kopie przechowywane są w świątyniach, skarbcach, muzeach na całym świecie, w rodowych kolekcjach i prywatnych zbiorach. W Polsce jest pięć masek z okresu Edo w kolekcji F. Jasieńskiego, przechowywane w Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej w Krakowie.

NO wywodzi się między innymi z dawnych rytualnych tańców shintoistycznych, obrzędów związanych z kultem płodności oraz zapożyczonych z kontynentu widowisk muzycznych i pantomimicznych. Instytucjonalizacja teatru no nastąpiła pod koniec XIII wieku. Przez kolejne stulecia wykształcił się system specjalnych technik emisji głosu i skodyfikowanych symbolicznych gestów aktorskich. Ściśle określany kanon technik inscenizacyjnych i uporządkowany repertuar wystawianych dramatów sprawiły, że w XVII wieku gatunek ten stał się sztuką ceremonialną zastrzeżoną dla klasy samurajów

Otwarcie Japonii na Zachód w połowie XIX wieku i związane z tym pojawienie się teatru europejskiego sprawiły, że teatr no zaczął tracić popularność. Ze względu na mocarstwowe aspiracje polityków w I połowie XX wieku próbowano nadać no charakter sztuki narodowej. Po zakończeniu II wojny światowej wystawianie dramatów no, uznanych za źródło nacjonalizmu, było przez pewien czas zakazane. Dopiero pod koniec lat 50. dzięki wysiłkom miłośników teatru, krytyków i aktorów teatr no powrócił do łask.

W 1956 r. po raz pierwszy aktorzy teatru no wystąpili za granicą w Wenecji.

Tradycyjne przedstawienie obejmuje 5 dramatów wystawianych na przemian z farsą kyogen. W sztukach no występują wyłącznie mężczyźni w barwnych kostiumach, w odpowiedniej masce i peruce. W okresie powstawania, teatr no nie miał własnej sceny. Obecnie sceny no wznosi się w obiektach mieszczących od 300 do 800 widzów. Regularne przedstawienia w Japonii odbywają się w Narodowym Teatrze No i w innych teatrach na całym świecie.